ENV đề xuất tịch thu 11 cá thể hổ nuôi nhốt tại Thanh Hóa của đối tượng Nguyễn Mậu Chiến

Sau phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án "Nguyễn Mậu Chiến và đồng bọn vận chuyển, tàng trữ hàng cấm" ngày 20/03/2018 của Tòa án nhân dân quận Hà Đông, ngày 23/03/2018 vừa qua, Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) đã có Công văn số 193/2018/ENV gửi tới Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa nhằm đề xuất nhanh chóng tịch thu, chuyển giao 11 cá thể hổ hiện đang còn nuôi nhốt tại cơ sở của Nguyễn Mậu Chiến tới các trung tâm cứu hộ đủ điều kiện tiếp nhận theo quy định của pháp luật và không bồi thường/chi trả chi phí nuôi nhốt hổ cho chủ cơ sở. 

Theo quan điểm của ENV, việc nuôi nhốt hổ tại cơ sở của đối tượng Nguyễn Mậu Chiến không những thiếu căn cứ pháp lý mà còn không có ý nghĩa đối với công tác bảo tồn hổ trong tự nhiên.

Thứ nhất, đối tượng Nguyễn Mậu Chiến hiện đang nuôi nhốt hổ không có giấy phép hợp pháp. Trang trại nuôi nhốt hổ của Chiến hoạt động trái phép từ năm 2006. Năm 2007, Ủy ban nhân dân tỉnh Thanh Hóa đã ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với đối tượng Nguyễn Mậu Chiến về hành vi nuôi nhốt 10 cá thể hổ trái phép (các cá thể hổ này đều có nguồn gốc bất hợp pháp), đồng thời giao cho đối tượng tiếp tục nuôi thí điểm 10 cá thể hổ trên tại cơ sở. Ngày 22/5/2012, Chi cục Kiểm lâm tỉnh Thanh Hóa tiếp tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký trại nuôi sinh trưởng/nuôi sinh sản động vật hoang dã (ĐVHD) nguy cấp, quý hiếm cho cơ sở của Nguyễn Mậu Chiến được “nuôi sinh trưởng, sinh sản để bảo tồn” 12 cá thể hổ (số lượng hổ thay đổi do sinh sản và chết). Giấy chứng nhận trại nuôi của cơ sở cũng đã hết hiệu lực sau ngày 22/5/2017.

Ngày 7/6/2017, các cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa và huyện Thọ Xuân đã tiến hành khảo sát cơ sở và kết luận cơ sở không đáp ứng điều kiện nuôi loài ĐVHD được ưu tiên bảo vệ. Trong cuộc họp ngày 18/7/2017 tổ chức tại Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Thanh Hóa, đại diện Cục Bảo tồn đa dạng sinh học và Cơ quan Quản lý CITES Việt Nam cũng khuyến nghị các cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa không cấp Giấy chứng nhận cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học cho cơ sở của đối tượng Nguyễn Mậu Chiến để tiếp tục “nuôi bảo tồn hổ”, bởi hoạt động của cơ sở này trong suốt 10 năm qua không có bất kỳ đóng góp nào cho công tác bảo tồn loài ĐVHD nguy cấp, quý hiếm này. Tuy nhiên, cho tới nay, gần 1 năm kể từ ngày Giấy chứng nhận nuôi sinh trưởng, sinh sản hổ tại cơ sở trên hết hiệu lực pháp luật và không được gia hạn/cấp mới, các cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa vẫn chưa có giải pháp chuyển giao số hổ tại cơ sở của Nguyễn Mậu Chiến đến các trung tâm cứu hộ.

Thứ hai, hoạt động nuôi nhốt hổ tại cơ sở của Nguyễn Mậu Chiến bị nghi ngờ là vỏ bọc cho các hoạt động buôn bán ĐVHD bất hợp pháp.

ENV được biết số lượng hổ tại cơ sở này trong những năm qua không hề tăng lên dù các cá thể hổ được ghép đôi với nhau. Trong quá trình liên tục theo dõi và cập nhật biến động tại cơ sở nuôi nhốt hổ của đối tượng, ENV nhận thấy các cá thể hổ có sự khác biệt khi so sánh với hình ảnh được ghi nhận trong những năm trước đó. Điều này cho thấy trang trại hổ của Nguyễn Mậu Chiến không những không có ý nghĩa bảo tồn như mục đích thành lập mà nhiều khả năng còn là “vỏ bọc” cho các hoạt động buôn bán, vận chuyển trái phép hổ và các loài ĐVHD khác.

Nghi ngờ này càng có cơ sở khi ngày 20/3/2018, Tòa án nhân dân quận Hà Đông đã kết án Nguyễn Mậu Chiến và đồng bọn phạm tội vận chuyển hàng cấm và tàng trữ hàng cấm theo quy định tại Điều 155 Bộ luật hình sự 1999 (sửa đổi bổ sung 2009). Theo đó, Tòa tuyên phạt Nguyễn Mậu Chiến – đối tượng bị nghi cầm đầu đường dây buôn bán trái phép sừng tê giác, ngà voi và các sản phẩm từ ĐVHD khác từ châu Phi về Việt Nam 13 tháng tù giam. Vợ của đối tượng là Lê Thị Hồng (hiện đang đại diện quản lý cơ sở nuôi nhốt hổ) cũng bị xử phạt 6 tháng tù (cho hưởng án treo) và thời gian thử thách 12 tháng. Theo khai nhận tại Tòa (và được ghi nhận trong Bản án), hai cá thể hổ được lưu giữ tại nhà Chiến – Hồng (quận Hà Đông) có nguồn gốc từ trang trại của Chiến ở Thanh Hóa. Các đối tượng này đã không khai báo khi hổ chết và vận chuyển trái phép ra Hà Nội trước khi lưu giữ tại nhà. Chính vì vậy, việc tiếp tục để các đối tượng đã bị kết án vì hành vi tàng trữ hổ trái phép được “nuôi hổ bảo tồn” như hiện nay sẽ dấy lên quan ngại sâu sắc trong dư luận Việt Nam và quốc tế về hiệu quả của công tác bảo vệ đa dạng sinh học của các cơ quan chức năng trung ương và địa phương.

Bà Nguyễn Thị Phương Dung, Phó Giám đốc Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) chia sẻ: “ENV đề nghị các cơ quan chức năng có liên quan nhanh chóng hoàn thiện hồ sơ, tịch thu và chuyển giao các cá thể hổ tại cơ sở của Nguyễn Mậu Chiến về các trung tâm cứu hộ có đủ điều kiện tiếp nhận, đồng thời không bồi hoàn chi phí chăm sóc hổ hay hỗ trợ tài chính cho cơ sở này. Việc tăng cường quản lý và kiên quyết không để các cơ sở có dấu hiệu vi phạm pháp luật về ĐVHD được nuôi nhốt hổ hay các loài nguy cấp quý hiếm khác vì bất cứ mục đích gì là góp phần bảo tồn các loài này trong tự nhiên.”