Một hộ gia đình bị nghi nuôi nhốt gấu trái phép (có bằng chứng xác đáng) nhưng khi cơ quan chức năng đến kiểm tra lại chỉ thấy những chuồng nuôi (chuyên dùng để nhốt gấu) để trống, và thậm chí có chuồng được dùng để nuôi một con gà?! Đâu là nguyên nhân của sự bất thường này?

Hình ảnh 2 con gấu tại hộ gia đình ông C nuôi nhốt do ENV thu thập được khi đi xác minh thông tin.

Phản ứng chậm trễ

Vừa qua, ENV đã nhận được thông tin về việc một số hộ dân trên địa bàn xã Quỳnh Yên, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An có hành vi nuôi gấu trái phép (nuôi nhốt các cá thể gấu mà không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp và không đăng ký với cơ quan quản lý Nhà nước hoặc gắn chíp theo quy định của pháp luật). ENV đã trực tiếp xác minh thông tin, cũng như đối chiếu với danh sách các cơ sở nuôi nhốt gấu trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu của Hạt Kiểm lâm huyện Quỳnh Lưu để đưa ra căn cứ cho rằng  ít nhất có hộ gia đình ông C. (Xóm 5 xã Quỳnh Yên, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An) đang nuôi 05 cá thể gấu bất hợp pháp trên địa bàn, trong đó có hai cá thể gấu con.

Ngay lập tức, ngày 18/09/2018, ENV đã fax Công văn KHẨN số 623/2018/ENV tới Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An cũng như gửi đến Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường – Công an tỉnh Nghệ An (PC49 Nghệ An) để đề nghị lập phương án xử lý vụ việc. Ngày 19/9/2018, lãnh đạo ENV cũng đã trực tiếp đến gặp, chuyển giao toàn bộ thông tin, hình ảnh vi phạm (tên hộ nuôi nhốt trái phép; địa chỉ cụ thể; mối quan hệ với các hộ nuôi nhốt có phép khác; video và các tài liệu, hình ảnh khác chứng minh hành vi vi phạm) đến lãnh đạo UBND và cán bộ PC49 Nghệ An và Chi cục Kiểm lâm. Đáng tiếc, ngày 27/09/2018, khi liên hệ với PC49 Nghệ An để cập nhật kết quả kiểm tra và xử lý vi phạm, ENV được biết đơn vị này chỉ tiến hành kiểm tra tại hai cơ sở nuôi nhốt gấu hợp pháp (đã đăng ký với cơ quan chức năng) trên địa bàn xã Quỳnh Yên. Tuy nhiên hai cơ sở được kiểm tra KHÔNG PHẢI địa điểm được ENV cung cấp.

Chính vì vậy, ngày 28/09/2018, ENV một lần nữa làm việc trực tiếp với lãnh đạo PC49 Nghệ An để chuyển giao thông tin và đề nghị ngay lập tức kiểm tra. Sáng ngày 29/9/2018, 10 ngày sau nguồn tin ban đầu, PC49 Nghệ An, Chi cục Kiểm lâm Nghệ An và đại diện Công an xã Quỳnh Yên đã tiến hành kiểm tra đúng địa điểm ENV cung cấp nhưng “không phát hiện thấy dấu hiệu vi phạm pháp luật” tại cơ sở.

Chuồng gấu biến chuồng gà - không có điều gì bất thường hay sự chuyển đổi mô hình chăn nuôi “nực cười”

Như trên đã đề cập, kết quả kiểm tra tại nhà ông C. chỉ cho thấy ông này nuôi 2 con gà (mỗi con ở trong một chuồng gấu), 4 con hươu sao và vài con chó.

Thiết nghĩ, với kỹ năng, nghiệp vụ chuyên môn của các cơ quan chức năng, việc xác minh thông tin không hề khó. Các cán bộ kiểm tra đã có thể nhìn ra những nghi vấn bất thường như:
(1) hình ảnh ông chủ hộ trùng khớp với hình ảnh người cho gấu ăn trong video được ENV cung cấp đến PC49 Nghệ An vào ngày 19/09/2018;
(2) các chuồng (để trống hoặc nuôi gà) tại đây trùng khớp với hình dáng và kích thước các chuồng nuôi gấu (có gấu) trong video được ENV cung cấp đến PC49 Nghệ An vào ngày 19/09/2018;
(3) Gia đình ông C. có nuôi hươu sao ngay bên cạnh khu vực “chuồng gà”. Trong khi đó, đây là loài động vật rừng thông thường mà khi nuôi nhốt gần tiến hành đăng ký và hoặc thông báo đến chính quyền địa phương/hạt kiểm lâm sở tại. Trong quá trình hoạt động gây nuôi diễn ra, các cơ quan chức năng cũng phải thường xuyên kiểm tra, giám sát những cơ sở này để đảm bảo cơ sở tuân thủ pháp luật về bảo vệ ĐVHD. Việc để một hộ gia đình nuôi gấu bất hợp pháp ngay bên cạnh khu vực nuôi hươu sao nhưng không hề bị các cơ quan chức năng phát hiện trong quá trình kiểm tra định kì cho thấy nhiều dấu hiệu nghi vấn về sự tắc trách của chính quyền địa phương trong công tác quản lý, bảo vệ ĐVHD;

Quyết tâm “nửa vời”!

Khi cơ quan chức năng đi kiểm tra thì chuồng gấu biến thành chuồng gà - Ảnh do Chi cục Kiểm Lâm Nghệ An  chia sẽ với EVN.

ENV thấy rằng việc kiểm tra và không còn phát hiện gấu nuôi nhốt tại hộ gia đình nói trên là kết quả tất yếu do sự thiếu quyết tâm xử lý vụ việc, chậm trễ khi hành động và khả năng rò rỉ thông tin từ chính các cơ quan chức năng khiến đối tượng có thời gian hành động, che dấu hành vi vi phạm.

“Việc xác minh và cung cấp thông tin chính xác cho các cơ quan chức năng nhằm xử lý triệt để vi phạm về động vật hoang dã mất rất nhiều thời gian, công sức và thậm chí trong một số trường hợp có thể còn gây nguy hiểm cho những cá nhân, tổ chức không phải là cơ quan thực thi pháp luật như ENV. Vì vậy, chúng tôi rất thất vọng trước kết quả kiểm tra mang tính “thủ tục” của các cơ quan chức năng địa phương ở Nghệ An. Chúng ta sẽ không bao giờ thành công nếu chỉ có quyết tâm “nửa vời” trong công tác triệt phá tội phạm về động vật hoang dã,” bà Nguyễn Phương Dung, Phó Giám đốc ENV cho biết.

Đây không phải lần đầu tiên PC49 Nghệ An không thể xử lý thành công các vụ việc vi phạm về động vật hoang dã trên địa bàn. Cuối năm 2015, đầu năm 2016, ENV cũng đã từng chuyển giao thông tin đến PC49 Nghệ An về trường hợp 05 cá thể hổ bị nuôi nhốt trái phép (với đầy đủ thông tin, địa chỉ đối tượng vi phạm cũng như video hành vi vi phạm) cũng trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An và đã nhận được kết quả tương tự từ cơ quan này.

Bà Bùi Thị Hà, Phó Giám đốc ENV chia sẻ:“ENV rất hi vọng khi các cơ quan chức năng tiếp nhận những thông tin vi phạm có độ chính xác cao sẽ kiên quyết xử lý các vụ việc này để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật cũng như tạo dựng niềm tin trong cộng đồng. Việc liên tục chậm trễ, bỏ lọt tội phạm của cơ quan chức năng tỉnh Nghệ An đã trở thành lí do khiến nhiều đối tượng vi phạm thản nhiên cho rằng mình đang “đứng trên pháp luật” và có thể ngang nhiên vi phạm pháp luật về bảo vệ ĐVHD mà không sợ bị trừng phạt.”

ENV kêu gọi các cơ quan chức năng tỉnh Nghệ An tiếp tục truy cứu, làm rõ vi phạm tại hộ gia đình ông Cẩn trên cơ sở các chứng cứ đã được thông báo và thu thập được cũng như rút kinh nghiệm sâu sắc, thể hiện quyết tâm cao trong công tác xử lý vi phạm về động vật hoang dã trên địa bàn.